Antivilla, revitualisatie
Locatie: Krampnitz bij Berlijn
Architectuur: brandlhuber+, Berlijn
Planning gebouwcommunicatie: Siedle
Elektro-installatie: Türck, Berlijn
Arno Brandlhuber is bekend om buitengewone aanzichten, ontwerpen en gebouwen. Geen verrassing dus, dat ook de deurcommunicatie van zijn Antivilla anders is dan gebruikelijk. Siedle heeft haar volgens de ideeën van de architect ontworpen en gebouwd. Als voortzetting van het gebouw met andere middelen – en in het snijpunt van twee geschiedenissen.
De geschiedenis van de Antivilla begint na de hereniging van Duitsland bij het Krampnitzer Meer in Brandenburg. Daar staat een voormalige ondergoedfabriek, die door het kartel werd overgenomen en was afgewikkeld. Nu dreigde de afbraak, op het grondstuk met toegang tot het meer moest nieuwbouw ontstaan. Maar Arno Brandlhuber kreeg hier lucht van en stelde het object veilig. Hij heeft niet herbouwd, maar de DDR fabriek zo veel mogelijk behouden en aan een veranderd gebruik aangepast. Met doorgaand radicale middelen – „anti“ dus.
In de Antivilla hebben veel gedachten en geschiedenissen vorm aangenomen: van een nieuwe omgang met de materialiteit, waarover we het gesprek van Arno Brandlhuber met Anh-Ling Ngo aanraden, tot aan een intelligent energie- en klimaatconcept, dat zonder dikke isolatielagen komt. We geven aan het eind van de bijdrage enkele verwijzingen naar verdergaande bijdragen. Hier richten wij de focus op de techniek aan de drempel. Haar geschiedenis is nauw verbinden met die van Siedle.
Op de constructieve basis van Siedle Steel, te herkennen aan het typische, vierkante gatenrooster, ontstond volgens de opgave van de architect een uit aluminium gegoten product. De vorm heeft de kunstenaar en klokkengieter Timo Klöppel direct van de gevel overgenomen, gegoten heeft een speciale firma in het Zwarte Woud. Van het ruwe materiaal heeft de Siedle Manufaktur een deurstation geproduceerd, dat letterlijk één wordt met de gevel.
Het onbehandelde aluminium wordt geoxideerd en verweerd. Een gewenst effect, dat ook bij andere bouwelementen uit hetzelfde materiaal zal optreden. Brandlhuber geeft geschiedenis, tijdelijkheid en toe-eigening een eigen waarde in zijn architectuur. Met het behoud van het gebouwcasco met het typische DDR pleisterwerk vindt deze houding een zeer symbolische uitdrukking. Maar ze heeft nog een verder aspect: de onderneming Siedle kwam meer dan twee eeuwen geleden tot stand in een gieterij voor de klokkenindustrie uit het Zwarte Woud. Ook deze geschiedenis zet zich voort in het deurstation van de Antivilla – als terugkeer naar de wortels van een traditierijke onderneming.
Nog een zichtbaar kenmerk van de Antivilla zijn de grof uitgeslagen raamopeningen. Om deze speciale blik naar buiten in het videobeeld van de drempel te kunnen tonen, heeft Siedle een camera met 180° blikveld naar achteren verplaatst.
Resultaat: de randen van de camera-opening begrenzen het blikveld op de geheel zelfde wijze als de raamdoorbraken.
Net zoals het deurstation bestaan de oppervlakken van alle binnenstations uit onbehandeld aluminium, dat sporen van zijn gebruik zal ontwikkelen.
De voormalige „Cultuurbarak“ heeft de architect in zeer eigen interpretatie van bescherming van bestaande bouw eveneens een nieuw gebruik ingevoerd. Als resultaat van een workshop met architectuurstudenten ontstond een soort beton-herhaling van de oude hut. Hij biedt een additioneel onderkomen op enige afstand van het fabrieksgebouw.
Dankzij de Siedle App reikt de mobiele drempel van de Antivilla tot aan de oever van het meer, waar de bewoners op hun iPhone of iPad zien, wie er voor de deur staat.
Ook op de beltoetsen bevindt zich een verwijzing naar de vroegere VEB Obertrikotagen: ze zijn met de oude fabrieksdelen beletterd. Een detail, dat bij de vroegere medewerkers veel herkenning vindt. Zoals het velen überhaupt blij stemt, wanneer een gebouw zich verzet tegen de saneringswoede die alles er hetzelfde uit wil laten zien. Zodat het geen relikwie blijft, in tegendeel: juist de intelligente toe-eigening van de bestaande bouw, juist het afzien van perfectie maken de Antivilla tot een gewoonweg koppige geste richting de Avantgarde.
Over Arno Brandlhuber en de Antivilla:
De kunstenaar Timo Klöppel nam in een tijdrovend proces een siliconenafdruk van de gevel. Deze diende de aluminiumfabriek Villingen als negatief voor de gietvorm.